Rodzaje kryptowalut: monety, tokeny, stablecoiny, tokeny platformowe, NFT

W ostatnich latach kryptowaluty stały się ważną częścią współczesnej infrastruktury finansowej. Są one wykorzystywane do wzajemnych rozliczeń z pominięciem tradycyjnych systemów bankowych, a także jako aktywa inwestycyjne. Wiele osób zadaje sobie pytania: czym jest USDT i dlaczego to najstabilniejsza waluta na rynku kryptowalut, czym Bitcoin różni się od altcoinów, dlaczego niektóre kryptowaluty nazywane są coinami, a inne tokenami itp. W tym artykule omówimy główne rodzaje kryptowalut, ich cechy i funkcje. Pomoże to lepiej zorientować się w dziedzinie aktywów cyfrowych i zrozumieć ich rolę w ekosystemie blockchain.

Bitcoin

Bitcoin (BTC) — pierwsza i najbardziej znana kryptowaluta. Została uruchomiona w 2009 roku. Jej twórcą jest anonimowy programista lub grupa programistów pod pseudonimem Satoshi Nakamoto.

Kiedy Satoshi Nakamoto opublikował artykuł o Bitcoinie, przedstawił nie tylko nową walutę cyfrową, ale opisał praktyczną realizację blockchaina.

Blockchain to technologia przechowywania i przesyłania danych w postaci łańcucha bloków. Każdy blok zawiera grupę zapisów (transakcji). Bloki te są połączone ze sobą w porządku chronologicznym.

Do głównych cech Bitcoin należą decentralizacja (brak organu kontrolnego), ograniczona podaż (łącznie może zostać wyemitowanych nie więcej niż 21 milionów BTC), a także niezmienność i bezpieczeństwo danych — każda transakcja jest potwierdzana przez tysiące węzłów i staje się częścią wspólnej historii, którą praktycznie nie da się sfałszować ani cofnąć.

Wśród inwestorów BTC jest postrzegany jako „cyfrowe złoto”: w okresie od 2011 do 2025 roku jego wartość wzrosła średnio o ponad 100%.


Zmiana wartości bitcoina w latach 2012–2025

Pomimo zmienności i wysokich opłat transakcyjnych w porównaniu z innymi kryptowalutami, BTC jest aktywnie wykorzystywany do międzynarodowych przelewów i dużych rozliczeń. W Bitcoin inwestują nie tylko osoby prywatne, ale także duże firmy i fundusze instytucjonalne. Kapitalizacja Bitcoin w momencie pisania tego artykułu wynosi 2,35 biliona dolarów.

Sieć Bitcoin działa w oparciu o algorytm konsensusu Proof-of-Work (dowód wykonania pracy), który wymaga ogromnej mocy obliczeniowej. Zasoby te są zużywane przez górników – uczestników sieci, którzy konkurują w rozwiązywaniu skomplikowanych zadań matematycznych. Ich głównym celem jest utworzenie kolejnego bloku transakcji i dodanie go do łańcucha bloków.

Proces ten zapewnia zaufanie i bezpieczeństwo danych w sieci, ale jednocześnie prowadzi do wysokiego zużycia energii elektrycznej, ponieważ każdy górnik korzysta ze specjalistycznego sprzętu, który pracuje przez całą dobę.

Altcoiny

Altcoiny (od ang. alternative coins – „alternatywne monety”) to wszystkie kryptowaluty oprócz Bitcoina. Po pojawieniu się BTC entuzjaści, a później także firmy, zaczęli opracowywać alternatywne projekty, dążąc do ulepszenia parametrów technicznych Bitcoina i wprowadzenia nowych funkcji.

Altcoiny różnią się technologią i zakresem zastosowania. Niektóre z nich zostały stworzone w celu pokonania ograniczeń Bitcoin. Na przykład Litecoin skrócił czas przetwarzania transakcji i obniżył opłaty. Inne altcoiny są przeznaczone do tworzenia zdecentralizowanych aplikacji. Na przykład Ethereum to nie tylko kryptowaluta, ale pełnoprawna platforma dla smart kontraktów i dApps. Jest również wykorzystywana do tworzenia aplikacji Web3, tokenów niewymienialnych (NFT) i innych rozwiązań blockchain.

Część altcoinów funkcjonuje na własnych łańcuchach bloków, inne są wydawane jako tokeny na istniejących platformach, najczęściej na Ethereum. Poniżej przedstawiamy najpopularniejsze altcoiny:

Ethereum (ETH)

ETH — druga pod względem popularności i znaczenia kryptowaluta po Bitcoinie. Jest natywnym tokenem platformy o tej samej nazwie, Ethereum, która została uruchomiona w 2015 roku. W przeciwieństwie do Bitcoina, stworzonego przede wszystkim jako środek płatniczy, Ethereum stanowi elastyczne środowisko do tworzenia inteligentnych kontraktów i zdecentralizowanych aplikacji (dApps).

Inteligentne kontrakty to samowykonalne programy, których kod jest automatycznie wykonywany po spełnieniu określonych warunków. Umożliwiają one tworzenie zdecentralizowanych protokołów finansowych (DeFi), społeczności zarządzanych (DAO), tokenów niewymienialnych (NFT) i wielu innych rozwiązań bez konieczności angażowania pośredników lub scentralizowanych organizacji.

W 2022 roku Ethereum przeszło z energochłonnego algorytmu konsensusu Proof-of-Work (PoW) na bardziej ekologiczny Proof-of-Stake (PoS). Aktualizacja ta pozwoliła znacznie zmniejszyć zużycie energii, zwiększyć wydajność i poprawić skalowalność sieci.
Dzisiaj Ethereum jest nie tylko najbardziej znanym altcoinem, ale także podstawą rozległego ekosystemu, który ma znaczący wpływ na rozwój całej branży kryptowalut.

Binance Coin (BNB)

Binance Coin (BNB) — token giełdy kryptowalut Binance, stworzony w 2017 roku na bazie Ethereum. Następnie został przeniesiony najpierw do sieci Binance Chain, a następnie do BNB Smart Chain.

Giełda Binance aktywnie promuje BNB i oferuje posiadaczom szereg korzyści:

• Zniżki na opłaty transakcyjne;


• Udział w Launchpad (platforma do uruchamiania nowych projektów);


• Płatności za gry, VPN, usługi turystyczne i inne usługi online;


• Możliwość uzyskania pasywnego dochodu poprzez staking;


• Wykorzystanie w aplikacjach DeFi i smart kontraktach.

Aby zwiększyć wartość swojego tokena, Binance regularnie przeprowadza spalanie BNB, zmniejszając jego całkowitą podaż.

ADA (Cardano)

ADA – natywna moneta zdecentralizowanej platformy blockchain Cardano. Celem projektu jest stworzenie stabilnego i bezpiecznego środowiska dla dApps (zdecentralizowanych aplikacji), smart kontraktów i bezpiecznych transakcji.
Platforma wykorzystuje własny algorytm konsensusu Proof-of-Stake, zwany Ouroboros, który zapewnia energooszczędność i bezpieczeństwo sieci.
Cardano aktywnie rozwija się w następujących obszarach:

• Edukacja — na przykład współpraca z rządami krajów afrykańskich w zakresie przechowywania dyplomów i weryfikacji kwalifikacji;


• Tożsamość cyfrowa — system Atala PRISM służy do tworzenia i zarządzania zdecentralizowanymi systemami identyfikacji;


• DeFi — rozwijający się ekosystem zdecentralizowanych aplikacji finansowych opartych na Cardano.

Solana (SOL)

SOL – natywna moneta blockchain Solana. Solana została uruchomiona w 2020 roku i szybko zyskała popularność dzięki obsłudze do 65 000 transakcji na sekundę przy prowizji około 0,00025 USD. W praktyce oznacza to praktycznie natychmiastowe transakcje.

Solana wyróżnia się dynamicznie rozwijającym się ekosystemem:

• Solana Pay – system płatności umożliwiający dokonywanie natychmiastowych płatności kryptowalutowych w SOL, USDC i innych tokenach za pomocą kodów QR i portfeli. Środki trafiają bezpośrednio od kupującego do sprzedającego z minimalnym opóźnieniem;


• Phantom — portfel kryptowalut do przechowywania i przesyłania SOL i innych tokenów, dostępny jako rozszerzenie przeglądarki i aplikacja mobilna;


• Solana Mobile — smartfon z integracją Web3, zawierający bezpieczne przechowywanie kluczy prywatnych (Seed Vault) i sklep Solana dApp Store z aplikacjami bez prowizji.

XRP (wcześniej Ripple)

XRP — to kryptowaluta działająca na platformie XRP Ledger (XRPL). Projekt został stworzony w 2012 roku przez firmę Ripple Labs w celu optymalizacji międzynarodowych płatności i rozliczeń między bankami i instytucjami finansowymi. Czas transakcji wynosi kilka sekund, a opłata za przelew jest niższa niż 0,00001 USD.

Główne zastosowania XRP:

• Jest używany jako waluta pomostowa w systemach płatniczych Ripple do wymiany między różnymi walutami;


• Jest stosowany w protokołach finansowych opartych na XRP Ledger;


• Obsługiwany przez banki, dostawców usług płatniczych i firmy fintech, które korzystają z RippleNet — sieci do płatności transgranicznych.

Rodzaje kryptowalut według funkcji

Aby lepiej zrozumieć, jak działają kryptowaluty i jaką wartość oferują, ważne jest, aby rozróżniać je według funkcji. Taka klasyfikacja pozwala łatwiej orientować się w szybko rozwijającym się świecie technologii blockchain i świadomie podchodzić do wyboru aktywów do wykorzystania, inwestycji lub udziału w projektach.

Poniżej omówimy główne rodzaje kryptowalut według ich funkcji i roli w ekosystemie: monety, tokeny, stablecoiny i memecoiny.

Monety (Coins)

Monety — kryptowaluty z własnym niezależnym blockchainem. Pełnią one funkcję cyfrowych pieniędzy w swojej sieci i służą jako podstawowy środek wymiany. Główne cechy monet:

• Niezależność
  Monety funkcjonują we własnych sieciach blockchain z unikalnymi zasadami określonymi przez twórców;


• Środek wymiany
  Monety są używane jako alternatywa dla pieniądza fiducjarnego do przeprowadzania transakcji między uczestnikami sieci;


• Przenoszenie wartości
  Wiele monet, nie tylko Bitcoin, są postrzegane jako cyfrowe złoto i służą jako aktywa inwestycyjne długoterminowe. Jeśli moneta jest używana do wzajemnych rozliczeń w ramach projektu, to w przypadku pomyślnego rozwoju projektu jej wartość może znacznie wzrosnąć.

Tokeny

Tokeny — aktywa cyfrowe tworzone w istniejących łańcuchach bloków, najczęściej w Ethereum lub Binance Smart Chain.

Tokeny pełnią różne funkcje: zapewniają prawo głosu w projekcie, służą jako klucz dostępu do usług itp.

Tokeny różnią się przeznaczeniem:

• Tokeny Utility zapewniają dostęp do produktów lub usług platformy;


• Tokeny Governance zapewniają uczestnikom projektu prawo głosu w podejmowaniu decyzji;


• Tokeny Security — cyfrowe odpowiedniki papierów wartościowych, zapewniające prawo własności, w tym do dywidend;


• NFT (tokeny niewymienne) — unikalne tokeny, które zapewniają prawo własności do obiektów sztuki cyfrowej, przedmiotów kolekcjonerskich i aktywów gier.

Stablecoiny

Stablecoiny to tokeny lub monety o stałej wartości powiązanej z kursem walut fiducjarnych, najczęściej z dolarem amerykańskim. Ich główną zaletą jest stabilność ceny. Na przykład, jeśli trzeba przelać kwotę równowartości 10 000 USD, znacznie wygodniej jest użyć USDT lub USDC – ich kurs jest stabilny i praktycznie nie zmienia się przez wiele godzin, a nawet dni. Natomiast w przypadku korzystania z Bitcoin nadawca i odbiorca muszą liczyć się z dużą zmiennością: kurs może ulec znacznej zmianie w krótkim czasie, co wpłynie na ostateczną kwotę przelewu.

Stablecoiny są coraz bardziej zintegrowane z nowoczesnym systemem finansowym, ponieważ nie są postrzegane jako zagrożenie dla tradycyjnych pieniędzy, ale jako ich technologiczne uzupełnienie. 18 lipca 2025 r. prezydent USA podpisał „Ustawę o stablecoinach”. Zgodnie z ustawą kurs stablecoinów jest powiązany z dolarem amerykańskim lub krótkoterminowymi obligacjami skarbowymi.

Dzięki stabilności ceny stablecoiny znalazły szerokie zastosowanie w zdecentralizowanych finansach: są wykorzystywane do wzajemnych rozliczeń, jako zabezpieczenie, do udzielania kredytów i przeprowadzania innych operacji. Popularne stablecoiny:

• Tether (USDT) — najpopularniejszy, zabezpieczony dolarem amerykańskim; emitent — firma Tether Limited;


• USD Coin (USDC) — zabezpieczony gotówką i krótkoterminowymi obligacjami rządowymi Stanów Zjednoczonych; emitenci — Circle i Coinbase;


• DAI — całkowicie zdecentralizowany stablecoin zabezpieczony kryptowalutą, emitowany przez protokół MakerDAO oparty na Ethereum.

Porównajmy zalety przelewu stablecoinów z międzynarodowym przelewem bankowym w USD. Przelew USDT trwa zazwyczaj tylko kilka minut, a prowizja wynosi zaledwie kilka dolarów — niezależnie od kraju docelowego. Dla porównania, przelew przez system SWIFT może zająć od 1 do 5 dni roboczych, a prowizja często przekracza 100 USD, zwłaszcza w przypadku udziału kilku banków.

Ponadto w przypadku przelewu bankowego na kwotę powyżej 10 000 USD konieczne będzie potwierdzenie pochodzenia środków i przejście weryfikacji KYC/AML, a w niektórych przypadkach — dostarczenie umowy kupna-sprzedaży nieruchomości, świadczenia usług i innych dokumentów.

Pomimo tego, że stablecoiny zostały stworzone z myślą o utrzymaniu kursu względem waluty fiducjarnej w stosunku 1:1, w praktyce ich cena może się nieco różnić. Na przykład 1 USDT może kosztować 0,998 USD lub 1,002 USD w zależności od sytuacji rynkowej, płynności oraz stosunku popytu do podaży.

Memecoiny

Memecoiny to kryptowaluty, które powstały jako żart. Zazwyczaj zyskują popularność dzięki marketingowi wirusowemu i wsparciu swoich twórców.

Najbardziej znanym memcoinem jest Dogecoin. Został stworzony w 2013 roku i stał się popularny dzięki społecznościom na Reddicie i Twitterze. Szczególną rolę w promocji Dogecoina odegrał Elon Musk, który nazywa go „ludową kryptowalutą”.

Pomimo żartobliwego pochodzenia, w momencie pisania artykułu kapitalizacja Dogecoin przekracza 39 miliardów dolarów.

Główne cechy memcoinów to gwałtowna zmienność, szybki wzrost ceny po uruchomieniu, duża zależność od szumu informacyjnego, wsparcie celebrytów i całkowity brak innowacji technicznych. Memy bardzo rzadko znajdują praktyczne zastosowanie. Wyjątkiem jest Dogecoin, który w 2024 roku stał się środkiem płatniczym w sklepie internetowym Tesli.

Bądź ostrożny: ostatnio pojawiło się wiele memcoinów, których twórcy twierdzą, że ich projekty są związane z rewolucyjnymi technologiami — nieograniczoną pamięcią w chmurze, obliczeniami kwantowymi, botami handlowymi opartymi na sztucznej inteligencji. W rzeczywistości jest to często oszustwo mające na celu sztuczne podwyższenie wartości tokenu.

Memcoiny są zazwyczaj traktowane jako aktywa spekulacyjne: kupuje się je na wczesnym etapie w nadziei, że za kilka tygodni lub miesięcy uda się je sprzedać z dużym zyskiem. Jest to jednak raczej hazard niż inwestycja.

Podsumowanue

Świat kryptowalut jest bardzo zróżnicowany i stale się rozwija. Różne rodzaje kryptowalut są wykorzystywane do różnych celów. Monety stanowią podstawę sieci blockchain, tokeny rozszerzają funkcjonalność tych sieci, a stablecoiny zapewniają stabilność operacji finansowych. Zrozumienie różnic między nimi pomaga odnaleźć się w tej nowej rzeczywistości finansowej.

Źródło: Informacje kryptowalutowe